Voor velen van ons is één hand dominant: we schrijven, koken en poetsen allemaal instinctief met onze linker- of rechterhand.
Maar wat als je beide handen even goed zou kunnen gebruiken? Dit unieke vermogen heet ambidextrie en komt maar bij een kleine groep mensen voor.
Toch zijn er mensen die, al dan niet uit noodzaak, beide handen even vlot leren gebruiken. Dit artikel gaat dieper in op wat ambidextrie precies is, wie het van nature heeft, wat de oorzaken zijn en of je deze vaardigheid kunt trainen.
Wat is ambidextrie?
Ambidextrie, of de vaardigheid om met zowel de linker- als rechterhand even vaardig te kunnen werken, is een zeldzaam fenomeen. Slechts ongeveer één procent van de bevolking is volledig ambidexter. Voor deze mensen maakt het niet uit welke hand ze gebruiken om een pen vast te houden, een glas op te tillen of een bal te gooien. Ze kunnen beide handen even vlot inzetten zonder nadelige effecten voor hun coördinatie of snelheid.
Het woord is afgeleid uit het Latijn: Ambo (beide) en Dexter (rechts) of tweehandigheid.
Mensen die echt ambidexter zijn, tonen geen voorkeur voor een specifieke hand, zelfs niet voor fijne motorische taken zoals schrijven of schilderen. Dit betekent dat hun hersenen beide lichaamshelften even goed aansturen, wat in veel dagelijkse situaties voordelig kan zijn. Ambidextrie staat in contrast met wat we normaal ervaren, aangezien ongeveer 90% van de wereldbevolking rechtshandig is en een veel kleinere groep, ongeveer 10%, linkshandig is.
Hoe ontstaat het?
De oorsprong van ambidextrie is een samenspel van genetica, hersenontwikkeling en, soms, omstandigheden. Hoewel exacte genetische verklaringen voor ambidextrie nog niet volledig begrepen zijn, lijkt er een erfelijke component te zijn die kan bijdragen aan de ontwikkeling van ambidextrie. Dit betekent dat sommige mensen een aangeboren aanleg hebben om beide handen even goed te gebruiken.
Daarnaast speelt de hersenontwikkeling een rol. Bij de meeste mensen is één hersenhelft dominant, wat resulteert in een voorkeurshand. Bij ambidextere mensen lijken beide hersenhelften echter even actief en even goed in staat om motorische vaardigheden te controleren. Hierdoor is er geen duidelijke voorkeur voor een van beide handen.
Toch is er ook een groep mensen die ambidextrie ‘ontwikkelt’ door omstandigheden. Bijvoorbeeld, iemand die door een blessure zijn of haar dominante hand tijdelijk niet kan gebruiken, leert soms vlot met de andere hand om te gaan. Hoewel deze “getrainde ambidextrie” in de meeste gevallen minder volledig is, kunnen sommige mensen na intensieve oefening toch veel handelingen met beide handen uitvoeren.
Wie is van nature ambidexter?
Ambidextrie is uiterst zeldzaam, maar wie het heeft, ervaart vaak zowel voordelen als uitdagingen. In de wereld van sporters en kunstenaars, waar het gebruik van beide handen erg nuttig kan zijn, komen ambidextere mensen vaker voor. Schrijvers en kunstenaars zoals Leonardo da Vinci waren bekend om hun ambidextrie, en ook in de sportwereld zijn er tal van voorbeelden van atleten die beide handen kunnen inzetten om hun prestaties te verbeteren.
Beroepen waarbij symmetrie en precisie belangrijk zijn, zoals chirurgie en muziek, hebben ook een relatief hoog aantal ambidextere personen. Een chirurg die in staat is om met beide handen te werken, heeft bijvoorbeeld meer flexibiliteit in complexe situaties. Voor muzikanten die piano of gitaar spelen, biedt ambidextrie het voordeel van evenwichtige en vloeiende bewegingen tussen de handen. Toch is het geen vereiste, en de meeste mensen in deze vakgebieden zijn niet ambidexter, maar trainen simpelweg hun niet-dominante hand.
Kun je ambidextrie aanleren?
Hoewel volledige ambidextrie zeldzaam en vaak aangeboren is, kun je bepaalde ambidextere vaardigheden wel aanleren. Deze vaardigheidstraining vraagt tijd, geduld en vooral veel oefening. Met gerichte oefeningen kun je je niet-dominante hand trainen om bijvoorbeeld te schrijven, schilderen of zelfs gereedschap te gebruiken.
Een goede manier om dit te doen, is door kleine dagelijkse taken te oefenen met je niet-dominante hand, zoals tanden poetsen of het openen van deuren. Naarmate je vaker oefent, zal je coördinatie verbeteren. Ook is het mogelijk om schrijfvaardigheid te ontwikkelen met je niet-dominante hand. Dit vraagt echter om dagelijkse oefening en kan een lange tijd duren. Het voordeel van deze training is dat je hersenen getraind worden om beide handen te coördineren, wat goed kan zijn voor de motorische ontwikkeling.
Echte ambidextrie, waarbij beide handen of benen gelijk presteren, is zeldzaam. Vaak blijven getrainde mensen toch een subtiele voorkeur behouden voor de dominante hand, vooral bij fijne motoriek. Toch biedt het trainen van je niet-dominante hand voordelen in coördinatie en hersenontwikkeling, en kan het je dagelijks leven vergemakkelijken.
Waarom ambidextrie nuttig kan zijn
Ambidextrie is niet alleen handig voor sporters en artiesten. Het biedt ook voordelen in ons dagelijkse leven. Mensen die beide kanten even goed kunnen gebruiken, ervaren vaak meer flexibiliteit in fysieke activiteiten. Ze kunnen bijvoorbeeld afwisselen wanneer hun dominante hand vermoeid raakt. Ook in noodgevallen, zoals het herstellen van een blessure, is het handig om met beide handen te kunnen werken.
Bovendien zijn er onderzoeken die suggereren dat het trainen van beide handen de verbindingen tussen de hersenhelften versterkt. Dit kan bijdragen aan betere cognitieve flexibiliteit en mogelijk zelfs geheugen en concentratie bevorderen. Zo biedt dit niet alleen fysieke, maar ook mentale voordelen.
De mythe en het mysterie
Ambidextrie heeft altijd een zekere fascinatie opgewekt. Van historische figuren als da Vinci tot moderne sporters en artiesten, dit roept vaak bewondering op. Toch blijft het voor de meeste mensen onbereikbaar om beide handen of benen volledig gelijk te gebruiken. Het blijft een zeldzaam talent dat, hoewel deels trainbaar, grotendeels aangeboren is.
Wie een beetje ambidextrie wil ontwikkelen, kan daar zeker in slagen met oefening. Het vraagt geduld en doorzettingsvermogen, maar het gebruik van beide handen kan leuke nieuwe mogelijkheden bieden. Of het nu is om simpele dagelijkse handelingen makkelijker te maken of om je hersenen uit te dagen, ambidextrie blijft een fascinerende eigenschap in een wereld die gericht is op één hand.
De Boomager Redactie
