Op 9 augustus 1913 werd het monument voor de Gebroeders Van Eyck feestelijk onthuld in Gent, in aanwezigheid van koning Albert I en vele prominenten.
De Gentse beeldhouwer Geo Verbanck vereeuwigde hiermee de meesterschilders Jan en Hubert Van Eyck, die met hun kunst een blijvende stempel drukten op de stad en op de Vlaamse kunstgeschiedenis.
In de zomer van 1913 was Gent een bruisende plaats vol culturele dynamiek en trots. De Wereldtentoonstelling had de stad dat jaar al op de wereldkaart gezet, maar op 9 augustus 1913 stond een ander evenement in het middelpunt van de belangstelling: de inhuldiging van het monument van de Gebroeders Van Eyck. Het werk van Geo Verbanck, een getalenteerde Gentse beeldhouwer, werd met veel luister onthuld in de aanwezigheid van koning Albert I en een indrukwekkende lijst aan prominente gasten. Het eerbetoon aan de Van Eycks is een voorbeeld van het levendige Vlaamse erfgoed en een symbool van het blijvende respect voor de meesterwerken die deze schilders in de 15e eeuw creëerden.
De artistieke nalatenschap van de Gebroeders Van Eyck
Jan en Hubert Van Eyck, geboren en opgegroeid in het Vlaanderen van de late middeleeuwen, staan bekend als baanbrekers in de schilderkunst. Hun meest legendarische werk, het Lam Gods, geschilderd voor de Sint-Baafskathedraal, heeft hen onsterfelijk gemaakt. Met een ongeëvenaarde techniek en oog voor detail wisten zij een verfijning en diepte te bereiken die voor hun tijd ongezien was. Dankzij hun werk kreeg Gent de bijnaam “stad van de Gebroeders Van Eyck,” een titel die vandaag de dag nog altijd met trots gedragen wordt.
Door de eeuwen heen hebben generaties kunstenaars, kunstliefhebbers en geschiedkundigen zich laten inspireren door het werk van de Van Eycks. Hun precisie in perspectief en hun revolutionaire gebruik van licht en kleur maakten van hen pioniers van de Vlaamse Primitieven en brachten een nieuw tijdperk van kunst voort dat tot ver buiten Vlaanderen weerklank vond.
Geo Verbanck en zijn eerbetoon aan de Vlaamse meesters
Geo Verbanck, een gevestigde naam in de Gentse kunstwereld, kreeg de opdracht om het monument te creëren als eerbetoon aan de Van Eycks. Verbanck, zelf een leerling van de Gentse Academie en bekend om zijn krachtige en gedetailleerde beelden, zag in deze opdracht een kans om de grandeur en invloed van de broers vast te leggen in steen. Het monument, dat de vorm heeft van een imposante stenen sokkel met busteportretten van Jan en Hubert, is een toonbeeld van vakmanschap en esthetiek dat moeiteloos in het straatbeeld van Gent past.
Verbanck maakte gebruik van wit steen om de broers uit te beelden, met een focus op verfijnde details die hun intellectuele en artistieke aard benadrukken. De buste van Jan toont de vurige blik van een visionair, terwijl Hubert’s gezicht een bedachtzame rust uitstraalt. Dit evenwicht in expressie symboliseert hun samenwerking en geeft de toeschouwer een gevoel van respect voor hun bijzondere talent en invloed.
De ceremonie van 9 augustus 1913: een koninklijke aangelegenheid
De onthulling van het monument was een memorabele gebeurtenis die de stad Gent nog dichter bij haar historische iconen bracht. Onder een stralende zomerzon verzamelden duizenden zich om de inhuldiging bij te wonen, onder wie prominente Belgische en internationale gasten. Met koning Albert I in het midden van het publiek, werd het eerbetoon aan de Van Eycks en de Vlaamse kunst benadrukt als een belangrijk nationaal moment.
De koning sprak warme woorden over de artistieke en culturele betekenis van de broers en benadrukte hun rol in het tot stand brengen van een Vlaamse identiteit. Er klonk applaus toen het doek van het monument werd gehaald, en de woorden van de koning weerklonken in een plechtige stilte. De stad Gent vierde die dag niet alleen de Van Eycks, maar ook haar eigen rol als culturele en historische schatkamer van Vlaanderen.
Een blijvend erfgoed voor toekomstige generaties
Het monument van de Gebroeders Van Eyck, zoals het daar sinds 1913 staat, is meer dan een eerbetoon aan twee schilders. Het staat symbool voor de culturele rijkdom van Vlaanderen en voor de trots die de stad Gent koestert voor haar historische erfgoed. Dagelijks passeren Gentenaren, kunstliefhebbers en toeristen dit monument en worden herinnerd aan de tijdloze invloed van de gebroeders Van Eyck.
Het monument is door de jaren heen een ankerpunt gebleven in de Gentse binnenstad, een plaats waar men even stilstaat bij het rijke verleden dat Vlaanderen zo kenmerkt. Vooral voor de kunstliefhebbers en cultuurhistorici die Gent bezoeken, is het monument een niet te missen locatie om hulde te brengen aan het baanbrekende werk van de broers.
Epiloog: de voortdurende invloed van de Van Eycks
De geest van Jan en Hubert Van Eyck blijft tot vandaag in Gent aanwezig. Niet alleen door het monument van Verbanck, maar ook in de kunstwerken, tentoonstellingen en evenementen die de stad jaarlijks organiseert om hun erfenis levend te houden. Het Lam Gods trekt nog altijd bezoekers van over de hele wereld, en de liefde voor Vlaamse kunst leeft voort in het hart van de Gentenaren.
De inhuldiging van het monument in 1913 was een mijlpaal voor de stad en voor België, en markeerde een tijdperk waarin kunst, geschiedenis en nationale trots samenkwamen. In deze tijd, meer dan een eeuw later, blijft het monument een plaats van bewondering en respect, waar de herinnering aan de Van Eycks en hun buitengewone talent steeds opnieuw tot leven komt.
Willy De Roeck
